De wereld staat voor grote uitdagingen op het gebied van klimaatverandering en duurzaamheid. Ook in de culturele sector groeit de urgentie om bij te dragen aan een duurzamere toekomst. Niet alleen om te voldoen aan wet- en regelgeving, maar ook om relevant te blijven voor een steeds bewuster publiek en toekomstige generaties. Maar hoe pak je dit concreet aan?
In dit artikel gaan we in op het ontwikkelen van een strategie op duurzaamheid, de beschikbare middelen om dit te doen en waar je ondersteuning kunt vinden om je plannen ook daadwerkelijk uit te kunnen voeren.
Waarom duurzaam?
Uit onderzoeksrapporten door o.a. Green Events blijkt dat (culturele) evenementen veel milieuschade veroorzaken, zoals grote hoeveelheden afval, CO₂-uitstoot door transport en fossiele energie, en verstoring van ecosystemen. Cultuurorganisaties kunnen door verduurzaming niet alleen bijdragen aan klimaatdoelen, maar ook hun processen verbeteren en kosten besparen. Verduurzaming is essentieel om milieuschade te beperken en de culturele sector toekomstbestendig te maken binnen bredere ambities voor een eerlijke en duurzame wereld.
Klimaatdoelen
Het Klimaatakkoord van Parijs, dat in 2015 door bijna 200 landen werd ondertekend, heeft als doel de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden te houden. Dit akkoord vormt de basis voor nationale maatregelen, waaronder het Nederlandse Klimaatakkoord. Hierin werken overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties samen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Het doel is om in 2030 minstens 49% minder uit te stoten dan in 1990 en in 2050 klimaatneutraal te zijn. Daarnaast streeft Nederland ernaar om in 2050 een volledig circulaire economie te hebben, waarin grondstoffen efficiënt worden hergebruikt en verspilling wordt geminimaliseerd.
Daarnaast zijn er de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties. Deze doelen richten zich op wereldwijde uitdagingen, zoals armoede, klimaatverandering, ongelijkheid en natuurbehoud. Beide kaders bieden richtlijnen en inspiratie om organisaties te helpen verduurzamen en een bijdrage te leveren aan een betere toekomst. Naast deze brede richtlijnen zijn er talloze kleinere klimaatdoelen en ambities, zoals hernieuwbare energie, minder voedselverspilling en meer biodiversiteit. Samen dragen al deze initiatieven bij aan het behalen van de grotere klimaatambities.
Tip: Het Klimaatakkoord biedt naast richtlijnen ook subsidies en ondersteuning voor organisaties, bedrijven en particulieren die willen bijdragen aan deze doelstellingen. Meer informatie vind je op klimaatakkoord.nl.
Missie en visie
Een duurzame organisatie begint met een duidelijke visie en missie. Dit helpt om een richting te bepalen en draagvlak te creëren bij je team en samenwerkingspartners.
Roadmap Canvas for Sustainability
Een handig hulpmiddel hiervoor is de Roadmap Canvas for Sustainability, ontwikkeld door Green Deal Circular Festivals in samenwerking met showcasefestival Eurosonic Noorderslag. Deze roadmap helpt organisaties een helder pad uit te stippelen, met kortetermijndoelen en een focus op het realiseren van duurzaamheid op de lange termijn. De aanpak omvat drie belangrijke stappen:
- Status quo: Analyseer de huidige situatie, eerdere inspanningen, kansen en betrokken stakeholders om een basis en gedeelde visie te creëren.
- Duurzame ambities: Kies focus-thema's, stel meetbare doelen en maak een actieplan voor de grootste impact.
- Bouw je roadmap: Ontwikkel een meerjarenplan met concrete doelen, een duidelijk verhaal en een gerichte doelgroep.
De Duurzaamheidsladder
De Duurzaamheidsladder Evenementen (DLE), ontwikkeld door Green Events Nederland en diverse partners, biedt een praktische methode om evenementen duurzamer en inclusiever te maken. Het helpt organisaties inzicht te krijgen in hun huidige positie en stapsgewijs duurzamere ambities te realiseren via vijf treden, van minimale wettelijke eisen tot volledig circulair en inclusief werken. Een helder stappenplan voor organisaties om duurzaamheid te integreren binnen verschillende thema’s:
- Ecologisch: energie, transport en reizen, materialen, flora en fauna, water en sanitatie, en eten en drinken.
- Sociaal: veiligheid en gezondheid, diversiteit, gelijkheid en inclusie, en toegankelijkheid.
- Governance: mindset en organisatiecultuur, strategie en organisatie, meten en rapporteren, en marketing en communicatie.
Het model biedt uniforme richtlijnen en een stapsgewijze aanpak voor verduurzaming. Elke trede bouwt voort op de vorige, met concrete acties en wetgeving, waardoor organisaties gerichte keuzes kunnen maken en een duidelijke visie kunnen uitdragen naar publiek, samenwerkingspartners en subsidieverstrekkers.
Sidenote: Elke organisatie is anders. Wat werkt voor een groot museum, past niet altijd bij een klein theater of een festival. Stem duurzame oplossingen af op jouw situatie.
Theatre Green Book
Het Theatre Green Book is een uitgebreide driedelige gids voor het verduurzamen van theaterproducties en -gebouwen. Ontwikkeld door Britse theatermakers en duurzaamheidsexperts, biedt het een praktisch kader voor klimaatneutraal produceren en ondersteunt het theaters wereldwijd in hun duurzame transitie. Download hier de Nederlandstalige versie.
Ondersteuning en subsidies
Het draagvlak voor duurzaamheid groeit sterk in de politiek. Steeds meer regels die eerst vrijblijvend waren, worden nu verplicht. Dit kan een uitdaging zijn, maar biedt ook kansen voor culturele organisaties om een voorbeeldfunctie te vervullen. Bovendien is er veel hulp beschikbaar. Zo bieden verschillende overheden subsidies en regelingen aan.
Tip: Bekijk hier een uitgebreid overzicht van beschikbare cultuursubsidies en aanvraag deadlines tot en met juni 2025.
Hulp inschakelen
Je kunt ook hulp inschakelen van specialisten in de culturele sector, zoals duurzaamheidsadviseurs of platforms zoals Actiealscultuur.nl. Voor kleinere organisaties kan samenwerking met lokale duurzaamheidsinitiatieven, zoals energiecoöperaties of kringloopwinkels, een goede start zijn. Tot slot kun je deelnemen aan netwerken en workshops die gericht zijn op verduurzaming in de culturele sector, zoals de cursus Duurzaam Evenementen Management vanaf 6 maart 2025 of de training Verklein de digitale voetafdruk op 6 mei 2025.
Training - Verklein je digitale voetafdruk
Iedere klik en upload draagt bij aan je digitale voetafdruk, maar wist je dat je daar zelf invloed op hebt? Tijdens deze interactieve training ontdek je de impact van jouw online activiteiten en krijg je praktische handvatten om deze te verkleinen. Of het nu gaat om e-mails, cloudopslag of social media, je leert duurzame keuzes te maken zonder functionaliteit te verliezen.
Tip: Ben je festivalorganisator? De Green Deal Circular Festivals (GDCF) is een samenwerking tussen de Nederlandse overheid en Europese koplopers die je ondersteunt bij de overstap naar circulaire en klimaatneutrale festivals met praktische tools, kennisdeling en een groeiend netwerk van 49 festivalorganisaties.
Bronnen:
- Green Events Nederland
- Wikipedia: Akkoord van Parijs
- Nederland Circulair in 2050
- SDG Nederland: De 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen
- Klimaatakkoord Nederland
- Cultuur Academy: Subsidiedeadlines t/m juni 2025
- Roadmap Canvas for Sustainability
- Circular Festivals
- Duurzaamheidsladder Evenementen (Green Events)
- Theatre Green Book
- Theatre Green Book (Nederlandse versie)
- Actie als Cultuur
- Cursus Duurzaam Evenementenmanagement (Green Events)
- Cultuur Academy: Training Verklein je Digitale Voetafdruk