Wet DBA - Schijnzelfstandigheid

Schijnzelfstandigheid

Freelance dienstverbanden komen in alle sectoren voor: niet alleen in de cultuursector, maar bijvoorbeeld ook in de zorg, het onderwijs en pakketbezorging. ‘Schijnzelfstandigheid’ duidt erop dat er op zzp-basis gewerkt wordt, maar dat er eigenlijk sprake zou moeten zijn van een dienstverband. Het doel van de wet DBA is om dit te voorkomen.

Opdrachtnemers verdienen in het geval van schijnzelfstandigheid te weinig om essentiële zaken te betalen waar werknemers in dienstverband wel recht op hebben, zoals verzekeringen en pensioen. Opdrachtgevers huren in het geval van schijnzelfstandigheid een goedkope kracht in, omdat ze allerlei zaken niet hoeven te betalen die ze bij een werknemer in dienst wel moeten betalen, zoals bijvoorbeeld doorbetaling bij ziekte en loonbelasting.

Toetsingskader

De Belastingdienst bepaalt aan de hand van de volgende omstandigheden of een arbeidsrelatie als zzp’er uitgevoerd kan worden, of dat het een dienstverband zou moeten zijn:

• Aard en duur van de werkzaamheden
• Inbedding van het werk
• Bedrijfsvoering van de opdrachtgever
• Totstandkoming contract
• Hoogte van de beloning
• Inbedding van degene die de werkzaamheden verricht
• Verplichting opdrachtnemer om het werk zelf uit te voeren
• Bepalen van de beloning en manier van uitkeren
• Mate van commercieel risico voor opdrachtnemer
• (Uitingen van) ondernemerschap van opdrachtnemer

Deze omstandigheden worden in onderling verband bekeken om te bepalen of er sprake is van schijnzelfstandigheid. De Belastingdienst heeft een handige tool waarbij je aan de hand van 10 vragen een eerste check kunt doen welke contractvorm het meest geschikt is: https://over-ons.belastingdienst.nl/onderwerpen/schijnzelfstandigheid/.

Voorwaarden om als zzp’er te kunnen werken

De volgende lijst met voorwaarden om als zzp’er te kunnen werken komt van de website van de Belastingdienst, en maakt de elementen uit het toetsingskader hierboven concreet.

• De werkende bepaalt zelf hoe het werk wordt uitgevoerd en wat de werktijden zijn, niet de opdrachtgever.
• Het gaat om een opdracht van kortere duur of een beperkt aantal uren per week.
• De werkende voert geen werkzaamheden uit die ook door werknemers worden gedaan binnen de organisatie.
• De werkende heeft specifieke kennis en ervaring die niet aanwezig is binnen de organisatie.
• De werkende heeft de vrijheid om zich te laten vervangen en kan dat in de praktijk ook doen.
• De werkende wordt op factuurbasis per uur of per opdracht betaald. Wanneer per uur wordt betaald, worden alleen de daadwerkelijk gewerkte uren betaald. Bij ziekte ontvangt de werkende niets.
• De vergoeding voor het werk ligt duidelijk hoger dan wat binnen de sector normaal gesproken aan werknemers wordt betaald.
• De werkende draagt ondernemersrisico en doet eigen investeringen voor het werk. Bijvoorbeeld omdat hij/zij zelf de materialen of apparaten voor het werk moet kopen.
• De werkende gedraagt zich naar buiten toe als ondernemer. Bijvoorbeeld doordat hij/zij actief een website beheert en ook andere klussen uitvoert.
• Er is een resultaatverplichting met de werkende afgesproken.

Gevolgen voor opdrachtgevers

De eerste controles vanuit de Belastingdienst zullen niet direct op 1 januari 2025 plaatsvinden, maar vanaf dat moment worden organisaties wel verantwoordelijk gehouden om hun zaken op orde te hebben. Bij een controle zal de Belastingdienst maximaal tot 1 januari 2025 terugkijken, en met terugwerkende kracht tot die datum een boete op kunnen leggen.

De nadruk op de handhaving van de wet DBA ligt bij de opdrachtgevers. Zij lopen het meeste risico als er sprake is van schijnzelfstandigheid, en zullen met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2025 loonheffingen en sociale premies moeten betalen. Daarom is het voor opdrachtgevers noodzakelijk om zo snel mogelijk hun zaken op orde te hebben.

HR-beleid en beoordeling arbeidsrelaties

De beste manier om voorbereid te zijn op eventuele controles van de Belastingdienst, is om als opdrachtgever alle arbeidsrelaties binnen je organisatie onder de loep te nemen. Ga na welke taken zich lenen voor het werken met zzp’ers, welke flexibele contractvormen er zijn en of je kunt samenwerken met andere organisaties.

Blijft er met zzp’ers gewerkt worden? Zorg dan dat er een duidelijk onderscheid is ten opzichte van medewerkers in dienstverband. Het overzicht van de arbeidsrelaties binnen je organisatie en weloverwogen keuzes daarin zorgen ervoor dat je goed voorbereid bent op een eventuele controle.

Gevolgen voor opdrachtnemers

Vooral opdrachtgevers lopen risico’s op boetes en naheffingen. Als opdrachtnemer is de kans groot dat je opdrachtgevers in de komende tijd in gesprek met je zullen gaan over de vraag of het mogelijk is dat je de werkzaamheden die je verricht nog als zzp’er kunt blijven doen.

Mocht de Belastingdienst oordelen dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, kan het zijn dat er voor jou als opdrachtnemer een naheffing komt als je gebruik hebt gemaakt van belastingvoordelen voor zzp’ers. Het is voor opdrachtnemers dus ook van belang om het gesprek over de vorm van de arbeidsrelatie aan te gaan.

Ondersteuning via Platform ACCT en Oog voor Impuls

Platform ACCT is een organisatie die zich bezighoudt met het versterken van de positie van werkenden in de culturele sector. Zij zijn onder andere verantwoordelijk voor Oog voor Impuls: regelingen voor werkgevers en zzp’ers, die kunnen helpen bij het transitieproces naar aanleiding van de handhaving van de wet tegen schijnzelfstandigheid. Bijvoorbeeld met een voucher voor HR-advies, een vergoeding voor het in dienst nemen van een zzp’er of het opzetten van een pensioenvoorziening voor jouw werknemers. https://www.oogvoorimpuls.nl/