Blijven of vertrekken? De risico’s en kansen van Big Tech voor cultuur

In de huidige digitale wereld staat de cultuursector voor een uitdagende keuze: blijven we gebruikmaken van platforms zoals Facebook, Instagram en X (voorheen Twitter), of zoeken we naar alternatieven die beter aansluiten bij onze waarden en behoeften? Deze vraag roept diverse overwegingen op, variërend van bereik en zichtbaarheid tot ethische en privacygerelateerde kwesties. In dit artikel zetten we uiteen wat er precies aan de hand is, wat de voor- en nadelen zijn van digitale platforms die de markt momenteel domineren en wat mogelijke alternatieven zijn.

Waarom weggaan?

Steeds meer organisaties maken zich zorgen over de invloed van grote technologiebedrijven op privacy, informatievoorziening en maatschappelijke discussie. Meta, het moederbedrijf achter Facebook, Instagram, WhatsApp en Threads, heeft haar verdienmodel grotendeels gebouwd op advertentie-inkomsten en dataverzameling. Dit roept vragen op over de controle die gebruikers hebben over hun eigen gegevens en de manier waarop deze platforms omgaan met informatie. Bits of Freedom waarschuwde al in 2016 voor de risico's van deze datasystemen en riep op tot een kritische blik op onze afhankelijkheid van Big Tech. Tegelijkertijd verandert de manier waarop informatie wordt beheerd bij Meta:

1. Factcheckers vervangen door ‘community notes’ – Gebruikers corrigeren nu zelf berichten, wat de betrouwbaarheid afhankelijk maakt van wie deze toevoegt.
2. Minder beperkingen op politieke en sociale onderwerpen – Controversiële content verspreidt zich makkelijker.
3. Versoepeling van handhaving – Minder strenge moderatie verhoogt de kans op desinformatie en polarisatie.

Ook X roept steeds meer weerstand op. Sinds de overname door Elon Musk zijn de moderatieregels versoepeld en is het platform minder streng geworden in het tegengaan van desinformatie en haatdragende content. Hoeveel controle houd je als organisatie over je eigen communicatie en wil je afhankelijk blijven van platforms waar de spelregels steeds veranderen?

Waarom blijven?

De bekende socialmediaplatforms zoals Facebook en Instagram bieden culturele organisaties nog altijd een enorm bereik. Ze fungeren als krachtige tools om een breed en divers publiek te bereiken, evenementen te promoten en in contact te blijven met volgers. Daarnaast bieden deze platforms betaalbare advertentiemogelijkheden met geavanceerde algoritmen om doelgroepen te segmenteren. We kunnen met gerichte advertenties specifieke groepen mensen bereiken op basis van interesses, locatie en gedrag, zonder de hoge kosten van traditionele marketingkanalen.​

Bovendien zijn gebruikers vaak terughoudend om over te stappen naar nieuwe platforms. Gedragswetenschapper Noor Elshof merkt op dat mensen gewoontedieren zijn en zich laten leiden door gemak en bekende routines. Dit impliceert dat een massale overstap naar alternatieve platforms onwaarschijnlijk is en, als deze al plaatsvindt, waarschijnlijk geleidelijk zal verlopen.

AI in marketing en communicatie

Iedereen heeft er wel eens van gehoord: AI-tools die je werkleven aanzienlijk kunnen vereenvoudigen. Vooral in de cultuursector kunnen AI-tools zoals ChatGPT van grote waarde zijn, bijvoorbeeld in marketing en communicatie. Maar hoe benut je deze tools optimaal? In dit artikel lees je meer over de voordelen van kunstmatige intelligentie en hoe je deze effectief voor je kunt laten werken.

Opkomst van alternatieven

In reactie op de groeiende zorgen over privacy en data-exploitatie zijn er alternatieve platforms ontstaan die de nadruk leggen op decentralisatie en gebruikerscontrole. Deze platforms opereren op basis van open protocollen, waardoor gebruikers meer controle hebben over hun data en interacties. Een aantal voorbeelden zijn;

• Mastodon: Een alternatief voor X/Twitter, een decentraal sociaal platform dat gebruikers in staat stelt hun eigen servers te beheren, wat zorgt voor meer controle en privacy.
• Bluesky: Een nieuwkomer in de sociale mediawereld, ontwikkeld door de voormalige CEO van Twitter, die streeft naar een open en gedecentraliseerd netwerk.
• Pixelfed: Een open-source alternatief voor Instagram, gericht op het delen van foto's zonder de gebruikelijke data-exploitatie.
• Signal: Een privacygerichte messaging-app die een veilig alternatief biedt voor platforms zoals WhatsApp.
• Minds: Een open-source sociaal netwerk, gewijd aan internetvrijheid en maximale transparantie. Minds wordt gezien als het decentrale zusje van Facebook en is bestand tegen surveillance, manipulatie van algoritmen en censuur.
• MeWe: Een sociaal netwerk dat de nadruk legt op privacy en geen advertenties of tracking bevat.
• Discord: Een snelgroeiend platform waar je eigen besloten community’s kunt opbouwen via tekst, spraak en video. Steeds meer organisaties gebruiken het als alternatief voor social media, omdat je zélf controle hebt over de interactie – zonder algoritmes.

Marketingmix en middelen

Een goede marketingmix is essentieel voor culturele instellingen en creatieve makers die hun producten en diensten effectief in de markt willen zetten. In dit artikel vind je handvatten voor het ontwikkelen van een winnende marketingmix.

Zo stap je stapsgewijs over

Je wilt dus minder afhankelijk worden van grote sociale mediaplatforms, maar toch je publiek blijven bereiken? Zoals Paulien Dresscher (onderzoeker, adviseur en curator in beeldende kunst en digitale cultuur) benadrukt in dit artikel, is het dan lastig om direct te stoppen met Big Tech, maar als culturele organisaties actief worden op alternatieve platforms, kan daar langzaam een nieuw publiek groeien. Hoe pak je dat aan?

Stap 1: Publiceer eerst op je eigen platform

Begin met het plaatsen van je content op je eigen website, nieuwsbrief of een ander platform dat je zelf beheert. Oftewel, de POSSE-strategie (Publish on your Own Site, Syndicate Elsewhere). Hierdoor behoud je controle over je berichten en voorkom je dat je afhankelijk bent van algoritmes of veranderend beleid van sociale media.

Stap 2: Deel snippets op sociale media

Gebruik sociale media als een extra verspreidingskanaal in plaats van als je primaire platform. Plaats bijvoorbeeld een korte samenvatting of teaser op Facebook, Instagram of X met een link naar je volledige content op je eigen site. Zo benut je het bereik van grote platforms zonder er volledig op te leunen.

Stap 3: Experimenteer met alternatieve platforms

Overweeg om je aanwezigheid geleidelijk uit te breiden naar privacyvriendelijke platforms zoals Mastodon, Bluesky of Minds. Deel daar dezelfde content en nodig je publiek uit om je daar ook te volgen. Hoe meer culturele organisaties deze stap zetten, hoe meer publiek deze platforms zullen aantrekken.

Workshop - Marketing voor makers

Wil je jouw werk en jezelf als maker zelfverzekerd de wereld in brengen? In deze workshop leer je hoe je marketing en communicatie kunt inzetten zonder je eigen creativiteit te verliezen. Ontdek praktische tools en inspirerende ideeën om jouw werk effectief te promoten, op een manier die voelt als een verlengstuk van jouw makerschap.

Stap 4: Bouw je eigen community op

Moedig je publiek aan om zich aan te melden met een account op je website, voor je nieuwsbrief, Signal- of WhatsApp groep, digitale omgeving of een ander direct communicatiekanaal. Zo blijf je met hen in contact, ongeacht veranderingen op sociale media.

Stap 5: Evalueer en pas aan

Blijf testen welke platforms en strategieën het beste werken voor jouw organisatie. Analyseer je bereik, interactie en publieksreacties om te bepalen waar je het meest effectief communiceert.

Meer weten?

Op dinsdag 15 april van 15:00 tot 17:00 uur organiseren we een meet-up over dit onderwerp. Een moment om samen te sparren: Hoe nu verder? Wat gaat iedereen doen? Kunnen we hier gezamenlijk in optrekken en elkaar versterken? Meld je aan voor de interesselijst en ontvang automatisch een uitnodiging!