Natuur en de cultuursector: hoe groen kan het?

De cultuursector heeft een directe en indirecte impact op de natuur. Enerzijds worden evenementen en culturele activiteiten beïnvloed door klimaatverandering, zoals extremer weer dat festivals en openluchtvoorstellingen verstoort. Anderzijds kan de sector ook bijdragen aan ecologische veranderingen, bijvoorbeeld door culturele projecten te integreren in de natuurlijke omgeving. Door bewuster met natuur en duurzaamheid om te gaan, kan de cultuursector een positieve bijdrage leveren aan biodiversiteit en milieubehoud.

Wet- en regelgeving

De Omgevingswet bepaalt hoe ruimtelijke ordening en milieuaspecten worden gereguleerd, waaronder cultuurprojecten die invloed hebben op natuur en biodiversiteit. Deze wet brengt verschillende eerdere milieuregels samen en zorgt ervoor dat economische activiteiten en natuurbescherming in balans blijven. In Gelderland gelden extra regels voor evenementen in natuurgebieden, waarbij organisatoren rekening moeten houden met de effecten op flora en fauna. Afhankelijk van de locatie en impact kan een vergunning nodig zijn, evenals een flora- en faunaonderzoek. Soms zijn aanvullende maatregelen vereist om negatieve gevolgen voor kwetsbare natuurgebieden te beperken. Het stikstofbeleid dwingt organisatoren bijvoorbeeld om uitstoot te verminderen en compenserende maatregelen te nemen, vooral bij evenementen in of nabij kwetsbare natuurgebieden.

💡 Tip: De AERIUS Calculator kan helpen om vooraf te toetsen of jouw evenement of project binnen de stikstofnormen valt. Ook vind je er informatie over welke maatregelen nodig zijn om negatieve impact te verminderen.

Bevorderen van biodiversiteit

Helaas hebben culturele evenementen, zoals festivals en feesten, invloed op de natuurlijke omgeving, en dus ook de biodiversiteit. Je kunt als culturele organisator wel zorgen dat die impact zo minimaal mogelijk blijft, en zelf stappen ondernemen om de biodiversiteit te bevorderen.

• Vaste locaties kunnen vergroend worden door het plaatsen van vogelhuisjes, bijenhotels en daktuinen bij theaters en musea. Dit draagt bij aan een betere leefomgeving voor insecten en vogels en versterkt de biodiversiteit in stedelijke omgevingen.
• Tijdelijke locaties zoals festivalterreinen kunnen vergroend worden met mobiele tuinen of tijdelijke groene zones. Een goed voorbeeld hiervan is de Mobiele Bomen Proeftuin, waarbij verplaatsbare bomen en planten worden ingezet om de omgeving groener te maken zonder permanente aanpassingen. Dit initiatief zorgt ervoor dat evenementen vergroenen zonder langdurige ingrepen in de openbare ruimte.

Samenwerkingen

Samenwerken met (stads)ecologen en natuurorganisaties kan helpen bij het ontwerpen van natuurvriendelijke evenementen. “Je moet met elkaar afstemmen wat je wilt bereiken, en samen bedenken hoe je dat het beste kan doen. Niet één keer maar continu. Hoe meer je samenwerkt, hoe breder de kennis aanwezig is en hoe soepeler het hele proces verloopt,” vertelt Elia Klein, senior ecologisch beheer van de gemeente Arnhem in dit interview.

👤Stadsecoloog gemeente Nijmegen: Ineke Wesseling👤Stadsecoloog gemeente Arnhem: Joep van Belkom

📖 Leestip: Dit artikel van Green Events onderzoekt de klimaatimpact van de cultuursector en biedt inzichten in hoe organisaties hun CO₂-uitstoot kunnen meten, reduceren en bijdragen aan een duurzamere toekomst.

Stikstof en emissies verminderen

‘Koeien weg in ruil voor Down the Rabbit Hole, festivals jagen ook op stikstofruimte’ kopt de Gelderlander in 2023. Grote evenementen als de Nijmeegse Vierdaagse, Zwarte Cross en Down The Rabbit Hole moeten de uitstoot van stikstof door auto’s van bezoekers en werkzaamheden op het terrein compenseren. Een manier om dit te verminderen is door in te zetten op duurzame mobiliteit, zoals het stimuleren van fietsen, openbaar vervoer of elektrische shuttles voor bezoekers en crew. Dit verlaagt de afhankelijkheid van auto’s en vermindert stikstofuitstoot aanzienlijk.

De impact van mobiliteit

Volgens diverse onderzoeken vormt transport een van de grootste milieubelastingen binnen de evenementensector. Organisatoren kunnen deze impact verkleinen door duurzame mobiliteitskeuzes te stimuleren. Dit artikel geeft inzicht in duurzame mobiliteitsstrategieën en tools om duurzame keuzes te stimuleren.

Een andere effectieve manier om emissies te verminderen is door gebruik te maken van energiezuinige aggregaten, biobased bouwmaterialen en herbruikbare infrastructuren. Zo worden op festivals steeds vaker zonnepanelen en batterijopslagsystemen ingezet om dieselgeneratoren te vervangen. Dit verlaagt niet alleen de uitstoot, maar zorgt ook voor stillere, schonere evenementen die minder impact hebben op flora en fauna in de omgeving.

💡Tip: Wil je jouw culturele project verduurzamen? Dit artikel van Kunstloc Brabant biedt vijf waardevolle lessen, van het stellen van haalbare doelen tot samenwerken met partners, om op een praktische en effectieve manier impact te maken.

Duurzaam energieverbruik

Als je groener wilt werken in de cultuursector, moet je je energieverbruik verminderen en slimmer omgaan met duurzame energiebronnen. Door bewuster om te gaan met energie kunnen organisaties niet alleen hun ecologische voetafdruk verkleinen, maar ook kosten besparen. Dit artikel bespreekt drie belangrijke stappen om efficiënter en duurzamer met energie om te gaan.

Natuur integreren in projecten

De cultuursector heeft de kans om natuur niet alleen te beschermen, maar ook actief te integreren in projecten. Door biobased bouwen en circulair ontwerp te omarmen, kan de impact op het milieu verminderd worden en ontstaat een duurzamere culturele sector. Denk aan het gebruik van natuurlijke materialen zoals hout, leem en gerecyclede stoffen, wat niet alleen de ecologische voetafdruk verlaagt, maar ook bijdraagt aan een gezondere leefomgeving.

Voorbeelden hiervan zijn:

• The Wall bij Down The Rabbit Hole, een levende groenwand die niet alleen zorgt voor verkoeling op het festivalterrein, maar ook biodiversiteit stimuleert.
• Festival Nimma aan Zee liet zien hoe klimaatadaptieve oplossingen, zoals groene stroom en klimaatbestendige beplanting, een festival duurzamer maken zonder in te leveren op sfeer.
• Theatergroep De Horde maakte gebruik van bestaande materialen van voorgaande theatergezelschappen om decorstukken te bouwen voor hun nieuwe voorstellingen.

ℹ️ Definitie: Biobased bouwen is een duurzame bouwmethode waarbij natuurlijke en hernieuwbare materialen, zoals hout, leem, bamboe, vlas, hennep en mycelium (schimmeldraden), worden gebruikt in plaats van traditionele, vaak milieubelastende bouwmaterialen.

Duurzaamheid in de cultuursector: voorbeelden & best practices

Steeds meer podia, festivals en gemeenten zetten concrete stappen om hun ecologische voetafdruk te verkleinen. In dit artikel lees je een overzicht van inspirerende best practices uit de regio en daarbuiten, die laten zien hoe duurzaamheid en cultuur hand in hand kunnen gaan.