Mobiliteit speelt een cruciale rol in de totale CO₂-uitstoot van de cultuursector. Bezoekers, medewerkers, leveranciers en artiesten reizen vaak lange afstanden om deel te nemen of te werken aan een evenement. Door slimme keuzes te maken in vervoer, kunnen organisatoren de ecologische voetafdruk aanzienlijk verkleinen.
Dit artikel geeft inzicht in duurzame mobiliteitsstrategieën en tools om duurzame keuzes te stimuleren.
Wet- en regelgeving
Duurzame mobiliteit wordt steeds vaker gestimuleerd door nationale en Europese wetgeving. Zo moedigt de Nederlandse overheid emissievrij vervoer aan door middel van subsidies en regelgeving, zoals de invoering van zero-emissie zones in stedelijke gebieden. Daarnaast zijn er initiatieven zoals de verplichting voor grote werkgevers om mobiliteitsplannen op te stellen en de vergroening van het openbaar vervoer. Europese richtlijnen, zoals het Fit for 55-pakket, leggen extra nadruk op de transitie naar duurzamer vervoer en het verminderen van CO₂-uitstoot in de mobiliteitssector.
Duurzaam gebruik van materialen en water
Met de groeiende wereldbevolking en de toenemende vraag naar producten en grondstoffen, wordt duurzaam materiaal- en waterbeheer een steeds belangrijker thema. Dit artikel biedt inzicht in strategieën, meetinstrumenten en voorbeelden voor duurzamer materiaal- en watergebruik.
Het STOMP-principe
Er zijn diverse strategieën en tools om mobiliteit duurzamer te maken. Een van de meest effectieve principes is het STOMP-ordeningsprincipe, in de jaren ’80 en ’90 ontwikkeld door dr. Jan Korsmit. STOMP staat voor Stappen, Trappen, Openbaar vervoer, MaaS (Mobility as a Service) en Privéauto. Dit model stimuleert een hiërarchische benadering waarbij de meest duurzame vervoersmiddelen voorrang krijgen en infrastructuur wordt ingericht om duurzame keuzes aantrekkelijker te maken.
Duurzame mobiliteit
Of het nu om bezoekers, medewerkers, leveranciers of artiesten gaat, met gerichte strategieën kun je als culturele organisatie de CO₂-uitstoot van mobiliteit aanzienlijk verminderen.
Beweging in kaart
Om een duurzaam mobiliteitsplan op te stellen, is het belangrijk eerst te analyseren hoe zowel bezoekers als medewerkers en vrijwilligers reizen. Dit kan door middel van enquêtes waarin bezoekers en medewerkers wordt gevraagd naar hun vervoermiddel en reisafstand, het analyseren van ticketdata om herkomstlocaties te bepalen en postcodeanalyses om de spreiding van bezoekers te begrijpen. Voor medewerkers en vrijwilligers kan interne communicatie een rol spelen, bijvoorbeeld door vragen over mobiliteit op te nemen in de intakeprocedure voor nieuwe medewerkers. In grotere organisaties kan een periodieke enquête helpen om inzicht te krijgen in reisgedrag, vervoermiddelen en mogelijke verbeterpunten.
💡 Tip: Implementeer EcoPassenger, een tool die verschillende vervoermiddelen vergelijkt op CO₂-uitstoot en energieverbruik, zodat je de meest duurzame keuze kunt maken.
1. Bezoekers
(Cultuur)organisaties kunnen duurzame reisopties stimuleren door kortingen of incentives voor OV-gebruik aan te bieden, speciale carpoolacties te organiseren met tools zoals Slinger, en door het faciliteren van voldoende fietsparkeerplaatsen en fietshuurmogelijkheden. Een goed voorbeeld hiervan is het Lowlands-festival, dat samenwerkt met NS en busmaatschappijen om gecombineerde treintickets en pendelbussen aan te bieden.
💡 Tip: Gebruik Slinger, een platform dat carpooling stimuleert en bezoekers helpt samen duurzaam naar het evenement te reizen.
Communicatiestrategie
Aanbieden alleen is niet genoeg – bezoekers moeten enthousiast worden om voor duurzame reisopties te kiezen. Een sterke communicatiestrategie maakt hierin het verschil.
- Heldere en toegankelijke informatie – Zorg dat bezoekers eenvoudig duurzame reiskeuzes kunnen maken door duidelijke en toegankelijke info te delen via de website en social media. Volg ook hier het STOMP-principe: begin met wandelen en fietsen als de meest duurzame opties, gevolgd door openbaar vervoer, deelmobiliteit en tot slot de privéauto.
- Beloon duurzame keuzes – Motiveer bezoekers door hen korting, duurzame goodiebags of exclusieve voordelen op het evenement te bieden.
- Speelse bewustwording – Stimuleer betrokkenheid met een CO₂-calculator of een interactieve quiz over duurzame mobiliteit.
💡 Tip: Help bezoekers een duurzamere keuze te maken door informatie te bieden over start- en eindtijden van een evenement, aansluitende OV-opties en/of carpool mogelijkheden.
2. Medewerkers
Hoe makkelijker en aantrekkelijker duurzame reisopties zijn, hoe sneller medewerkers ze omarmen. Om duurzame mobiliteit te bevorderen, is het dus essentieel om de juiste faciliteiten aan te bieden. Denk bijvoorbeeld aan:
- Fietsplannen en leasefietsen – Stimuleer fietsen als primair vervoermiddel met leaseconstructies, fiscale voordelen en voldoende fietsparkeerplekken.
- Oplaadpunten voor elektrische auto’s – Zorg voor voldoende laadvoorzieningen op de werkplek en bij evenementenlocaties om elektrisch rijden aantrekkelijker te maken.
- Deelauto’s en pendeldiensten – Bied medewerkers toegang tot elektrische deelauto’s en shuttlediensten vanaf OV-knooppunten. Dit vermindert niet alleen CO₂-uitstoot, maar ook verkeersdrukte en parkeerproblemen.
Borging in beleid
Duurzame mobiliteit kan structureel worden verankerd in de organisatie door heldere en aantrekkelijke beleidsmaatregelen. Zo kan een reiskostenvergoeding worden gekoppeld aan duurzame keuzes, waardoor medewerkers worden gestimuleerd om vaker het OV of de fiets te gebruiken. Ook het aanmoedigen van thuiswerkdagen en flexibele werktijden helpt om de impact van woon-werkverkeer te verminderen. Tot slot is het van belang om duurzaam reisbeleid expliciet op te nemen in contracten en handboeken, zodat het een vast onderdeel wordt van de organisatiecultuur en medewerkers zich er actief bij betrokken voelen.
Strategie op duurzaamheid ontwikkelen
Ook in de culturele sector groeit de urgentie om bij te dragen aan een duurzamere toekomst. Maar hoe pak je dit concreet aan? In dit artikel gaan we in op het ontwikkelen van een strategie op duurzaamheid, de beschikbare middelen om dit te doen en waar je ondersteuning kunt vinden om je plannen ook daadwerkelijk uit te kunnen voeren.
3. Leveranciers
Bij festivals en tijdelijke evenementen speelt transport van materialen een grote rol in de CO₂-uitstoot. Dit kan slimmer en duurzamer. Zowel tijdelijke evenementen als vaste locaties kunnen verduurzamen door emissievrij bouwmaterieel te gebruiken, zoals elektrische en waterstofmachines, wat de uitstoot van bouwactiviteiten drastisch vermindert. Slimme logistiek, zoals efficiënte routeplanning, gebundelde leveringen en het minimaliseren van transportkilometers, verlaagt niet alleen de uitstoot maar bespaart ook kosten.
Samenwerking met lokale leveranciers versterkt bovendien de lokale economie en maakt evenementen groener. Vaste locaties kunnen extra stappen zetten door in te spelen op zero-emissie transportzones, zoals in Nijmegen, en tools zoals Mobility Analyst te gebruiken om uitstoot te monitoren en gerichter te verduurzamen.
4. Artiesten
Artiesten reizen vaak internationaal en hun mobiliteit heeft een aanzienlijke ecologische impact. Om deze impact te verkleinen, kunnen verschillende strategieën worden toegepast.
- Duurzame reisafspraken – Maak afspraken over duurzame reisopties, waarbij artiesten waar mogelijk de trein of elektrische voertuigen gebruiken in plaats van te vliegen.
- Bewuste programmering – Plan optredens zo dat duurzamer reizen makkelijker wordt, bijvoorbeeld door tours te clusteren per regio.
- CO₂-compensatie – Compenseer de uitstoot van vliegreizen via erkende programma’s of werk samen met duurzame initiatieven, zoals de Gold Standard of VCS (Verified Carbon Standard), die garanderen dat CO₂-compensatieprojecten daadwerkelijk impact maken.
💡 Leestip: Coldplay ontwikkelde een ambitieuze strategie om tournees CO₂-neutraal te maken met elektrisch vervoer en duurzame energie, waardoor hun uitstoot gehalveerd werd!
Duurzame catering
Eten en drinken zijn onmisbaar op evenementen, maar de impact ervan op het milieu is groot. Door te kiezen voor plantaardige en lokale voeding, slim verpakkingsgebruik en minder voedselverspilling, kunnen festivals en culturele instellingen hun impact drastisch verkleinen.